Κυκλάδες

«Τα νησιά με το μίνιο και με το φούμο,
τα νησιά με το σπόνδυλο κάποιανου Δία,
τα νησιά με τους έρημους ταρσανάδες,
τα νησιά με τα πόσιμα γαλάζια ηφαίστεια»
Οδυσσέας Ελύτης

Οι Κυκλάδες είναι νησιωτικό σύμπλεγμα του Αιγαίου πελάγους. Η διάταξη των νησιών είναι σε δύο παράλληλες ευθείες, στη νοητή συνέχεια του ακρωτηρίου του Σουνίου και της Ευβοίας αντίστοιχα, από την οποία προκύπτει η επιμέρους διάκριση σε Δυτικές και Ανατολικές Κυκλάδες. Αποτελούν τον ομώνυμο νομό Κυκλάδων που έχει πρωτεύουσα την Ερμούπολη. Ο συνολικός πληθυσμός του Νομού είναι 117.987 κάτοικοι .

Η μυθολογία αναφέρει ότι οι Κυκλάδες πήραν το όνομά τους από τις ομώνυμες Νύμφες τις οποίες μεταμόρφωσε σε βράχους ο Ποσειδώνας. Λέγεται επίσης πως ονομάστηκαν έτσι από τη λέξη «Κύκλος» γιατί διαμορφώνονται σε ένα νοητό κύκλο γύρω από τη Δήλο, το ιερό γενέθλιο νησί του Απόλλωνα.

Η μεγάλη ιστορική ώρα των Κυκλάδων είναι η Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Ο Πρωτοκυκλαδικός Πολιτισμός, ο οποίος αναπτύχθηκε εκείνη την εποχή στον γεωγραφικό χώρο των Κυκλάδων, καλύπτει ολόκληρη την Τρίτη Χιλιετία π.Χ. και επικοινωνεί και εξελίσσεται παράλληλα με τον Πρωτομινωικό Πολιτισμό της Κρήτης και τον Πρωτοελλαδικό της ηπειρωτικής Ελλάδας. Η ιστορία αναφέρει ότι η φυλετική ταυτότητα των δημιουργών του Πρωτοκυκλαδικού Πολιτισμού ταυτίζεται με τους Κάρες και τους Λέλεγες. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο οι Κυκλάδες ανήκαν στο Θέμα του Αιγαίου. Επί Τουρκοκρατίας τα νησιά είχαν προνομιακό καθεστώτος και στην Επανάσταση του 1821 προσέφεραν πολλά στον Απελευθερωτικό Αγώνα. Το 1830 οι Κυκλάδες προσαρτήθηκαν στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος.

Ο νομός Κυκλάδων περιλαμβάνει επίσης πολυάριθμες μικρότερες νήσους και συστάδες νήσων όπως η συστάδα Αντιπάρου, οι νησίδες Μακάρες, η Άνυδρος (ή Αμοργοπούλα), το Ασπρονήσι, η Νέα Καμένη, η Παλαιά Καμένη, η Ασκανιά, η Εσχάτη, η Χριστιανή, η Νικουριά, η Καρδιώτισσα, η Κιτριανή, η Σεριφοπούλα, το Γλαρονήσι, το Ρευματονήσι, το Αβολαδονήσι, το Τραγονήσι, τα Αβελονήσια και το Σχινονήσι.

Οι έξι μικρές νήσοι μεταξύ Αμοργού και Νάξου αποτελούν τις Μικρές Κυκλάδες. Αυτές είναι τα Κουφονήσια (Άνω και Κάτω Κουφονήσι), η Ηρακλειά, η Σχοινούσα, η Δονούσα και η Κέρος.

Κατά σειρά μεγέθους οι Κυκλάδες είναι:

Νάξος – Άνδρος – Πάρος – Τήνος – Μήλος – Κέα – Αμοργός – Ίος – Κύθνος – Μύκονος – Σύρος – Σαντορίνη (Θήρα) – Σέριφος – Σίφνος – Σίκινος – Ανάφη – Κίμωλος – Αντίπαρος – Φολέγανδρος – Μακρόνησος – Πολύαιγος – Ηρακλειά – Γυάρος – Κέρος – Ρήνεια – Δονούσα – Θηρασία – Σχοινούσα – Αντίμηλος – Δεσποτικό – Άνω Κουφονήσι – Κάτω Κουφονήσι – Δήλος.

Τα έξι μικρά νησάκια μεταξύ Αμοργού και Νάξου (Κουφονήσια, Ηρακλειά, Σχοινούσα, Δονούσα και Κέρος) αποτελούν τις Μικρές Κυκλάδες.

Βέβαια, κάποια από τα μικρά νησιά δεν κατοικούνται (Κέρος, Ρήνεια, Αντίμηλος κ.ά.), ενώ σε αρκετά οι κάτοικοι δεν ξεπερνούν τους 300 (Σίκινος, Ανάφη κ.ά.).

Σήμα κατατεθέν των Κυκλάδων είναι οι γυμνοί βράχοι και η αντίθεση του λευκού των σπιτιών και του απέραντου γαλάζιου του Αιγαίου. Η λαϊκή αρχιτεκτονική των Κυκλάδων έγινε πρότυπο αναφοράς για το μοντέρνο αρχιτεκτονικό κίνημα. Τα παραδοσιακά κτίσματα στις Κυκλάδες, εναρμονισμένα απόλυτα στο φυσικό περιβάλλον, είναι κτισμένα σε εσοχές, σε βράχους, χρησιμοποιούν κοιλότητες για δεξαμενές και αποθηκευτικούς χώρους και  προστατεύονται από τον άνεμο και τη βροχή. Κάθε νησί έχει τις δικές του αρχιτεκτονικές ιδιομορφίες: υπόσκαφες κατοικίες, πυργόσπιτα, χωριά με κεραμοσκεπές, οικισμούς σε μορφή κάστρου, νεοκλασικές αρχοντικές κατοικίες και παραδοσιακά κυκλαδίτικα σπίτια. Ο επισκέπτης συναντά σε όλα τα Κυκλαδονήσια αξιόλογα μνημεία και κτίρια αγροτικής αλλά και πολιτιστικής κληρονομιάς όπως περιστεριώνες, ανεμόμυλους, νερόμυλους, αλώνια, γεφύρια, μοναστήρια, «σύρματα» (παραδοσιακοί χώροι πρόσδεσης ή φύλαξης σκαφών) κ.α.

Οι τέχνες, τα παραδοσιακά επαγγέλματα (όπως η μαρμαρογλυπτική, κεραμική και αγγειοπλαστική) και η τοπική γαστρονομία είναι πάντοτε ζωντανά. Στις Κυκλάδες διατηρούνται και αναβιώνουν τα γαμήλια, πασχαλινά, χριστουγεννιάτικα και αποκριάτικα έθιμα. Αναρίθμητα πανηγύρια πραγματοποιούνται κατά την διάρκεια του έτους σε όλα τα Κυκλαδονήσια διαφυλλάσοντας την θρησκευτική και πολιτιστική παράδοση του τόπου.

Το κλίμα των Κυκλάδων είναι εύκρατο με ήπιους χειμώνες και δροσερά καλοκαίρια. Οι χειμερινές θερμοκρασίες κυμαίνονται από 10° μέχρι 16°C, ενώ οι καλοκαιρινές από 24° μέχρι 30°C. Τα «μελτέμια», εποχιακοί βορειοανατολικοί και βορειοδυτικοί άνεμοι, δροσίζουν τις ζεστές καλοκαιρινές μέρες.

Τα νησιά των  Κυκλάδων είναι τόπος συνάντησης ανθρώπων από όλα τα μέρη του κόσμου. Συνδυάζουν γεωγραφικές αντιθέσεις, ιστορία, τοπία σπάνιας φυσικής ομορφιάς, κυκλαδίτικη φιλοξενία, κουζίνα από τοπικά προϊόντα, έθιμα και πολιτισμό. Οι διακοπές στις Κυκλάδες μπορούν να συνδυάσουν διασκέδαση με κοσμοπολίτικο άρωμα, ξενοιασιά με χαλαρούς ρυθμούς, γαστρονομικές απολαύσεις, ρομαντικές αποδράσεις και ανέμελες πλεύσεις στην άγονη Γραμμή. Τα μεγαλύτερα νησιά έχουν ζωή όλες τις εποχές του χρόνου και είναι ιδανικός προορισμός για διήμερα, ενώ τα πιο μικρά και απομακρυσμένα απευθύνονται κυρίως σε λάτρεις του εναλλακτικού τουρισμού. Ο αγροτουρισμός, ο θαλάσσιος, εκπαιδευτικός, αθλητικός, συνεδριακός, θρησκευτικός, οικολογικός και ιαματικός τουρισμός εκπληρώνουν κάθε προσδοκία των επισκεπτών.

Συνώνυμες του ελληνικού καλοκαιριού, οι Κυκλάδες είναι το όνειρο χιλιάδων παραθεριστών και αποτελούν έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς διακοπών.

«Τότε είπε και γεννήθηκεν η θάλασσα.
Και είδα και θαύμασα…
Και στη μέση της έσπειρε κόσμους μικρούς κατ’ εικόνα και ομοίωσή μου…
Ίπποι πέτρινοι με τη χαίτη ορθή και γαλήνιοι αμφορείς και λοξές δελφινιών ράχες..»
Οδυσσέας Ελύτης

Χρήσιμοι Σύνδεσμοι

• https://www.visitgreece.gr/el/islands/cyclades/
• https://www.lonelyplanet.com/greece/cyclades
• https://www.discovergreece.com/el/cyclades