Δωδεκάνησα

Δωδεκάνησα ή Δωδεκάνησος ονομάζεται το σύνολο των νησιών και νησίδων που βρίσκονται στον θαλάσσιο χώρο ανάμεσα στη Σάμο, στην Κρήτη, στις Κυκλάδες και τα μικρασιατικά παράλια. Τα Δωδεκάνησα ανήκουν στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, στο γεωγραφικό διαμέρισμα του Αιγαίου.

Το 1912 ο πληθυσμός τους ήταν 143.482. Απ’ αυτούς, οι 131.332 ήταν Έλληνες. Ο συνολικός πληθυσμός του Νομού Δωδεκανήσων σήμερα φτάνει τους 190.071 κατοίκους (απογραφή 2001) και έχει έκταση πάνω από 2.665,26 τετραγωνικά χιλιόμετρα αν υπολογιστούν μικρότερα νησιά και βραχονησίδες. Τον Οκτώβριο του 2006 τα κατοικημένα νησιά και νησίδες της Δωδεκανήσου ήταν στο σύνολο 28.

Το πλέον ιστορικό, κυριότερο και γνωστό από τα Δωδεκάνησα είναι η Ρόδος, η οποία, εδώ και χιλιετίες, είναι το νησί στο οποίο βρίσκεται η διοικητική έδρα της περιοχής. Από τα υπόλοιπα, η Κως και η Πάτμος θεωρούνται ως τα επόμενα νησιά με ιδιαίτερη σημασία, για ιστορικούς λόγους, ενώ τα υπόλοιπα εννέα είναι η Αστυπάλαια, η Κάλυμνος, η Κάρπαθος, η Κάσος, η Λέρος, η Νίσυρος, η Σύμη, η Τήλος και το Καστελλόριζο. Στα δώδεκα προαναφερθέντα προστίθενται και τα λοιπά κατοικημένα νησιά: Αγαθονήσι, Λειψοί και Χάλκη, διαμορφώνοντας ένα σύνολο δεκαπέντε βασικών νησιών.

Το όνομα «Δωδεκάνησος» πρωτοεμφανίζεται σε βυζαντινές πηγές του 8ου αιώνα, και δεν αφορούσε τα σημερινά Δωδεκάνησα, αλλά τα δώδεκα νησιά των Κυκλάδων πέριξ της Δήλου. Η ονομασία είναι πιθανό να είναι πολύ παλαιότερη, και σύγχρονοι ερευνητές εικάζουν ότι ανάγεται τουλάχιστον σε έναν κατάλογο των δώδεκα νησιών του Στράβωνα. Ο όρος «Δωδεκάνησος» συνέχισε να χρησιμοποιείται για τις Κυκλάδες κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και μέχρι τον 18ο αιώνα, τόσο στη δημώδη γλώσσα όσο και σε λόγια έργα. 

Αρχαιότεροι κάτοικοι ήταν οι Τελχίνες και οι Κάρες, αργότερα οι Αχαιοί και οι Δωριείς.

Ήταν μέλος της πρώτης και της δεύτερης Αθηναϊκής Συμμαχίας. Μεγάλη ακμή γνώρισαν κατά τους ελληνιστικούς χρόνους.

Με την υποταγή τους αργότερα στη ρωμαϊκή κυριαρχία, τα Δωδεκάνησα αποτέλεσαν τμήμα του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους (395 μ.Χ.). Το 1310 βρέθηκαν κάτω από την εξουσία των Ιωαννιτών Ιπποτών.

Οι Τούρκοι τα κατέλαβαν το 1522. Τα Δωδεκάνησα συμμετείχαν στον ξεσηκωμό τού 1821. Κατά την Κρητική Επανάσταση του 1867, ξεσηκώθηκαν οι Κάσιοι, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Μετά από πολλές περιπέτειες, τόσο στρατιωτικές όσο και διπλωματικές, παρέμειναν υπό την οθωμανική κυριαρχία, μέχρι την έναρξη του Ιταλοτουρκικού Πολέμου, το 1911.

Οι Ιταλοί αποβιβάσθηκαν στην Αστυπάλαια, τη Ρόδο και άλλα νησιά το 1912.

Αρχικά κατέλαβαν την Αστυπάλαια στις 28 Απριλίου και στη συνέχεια πραγματοποίησαν απόβαση στη Ρόδο στις 4 Μαΐου 1912.

Με το άρθρο 1 του Νόμου υπ’ αριθμ. 518 “Περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα” της Δ΄ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων ορίζεται ότι: “Αι νήσοι της Δωδεκανήσου Αστυπάλαια, Ρόδος, Χάλκη, Κάρπαθος, Κάσος, Τήλος, Νίσυρος, Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος, Λειψοί, Σύμη, Κως και Καστελλόριζον, ως και αι παρακείμεναι νησίδες, είναι προσηρτημέναι εις το Ελληνικόν Κράτος από της 28 Οκτωβρίου 1947”.

Με τον νόμο αυτό, που αποτελεί τη ληξιαρχική πράξη της ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου στη μητέρα Ελλάδα, τερματίζεται το μεταβατικό στάδιο της ελληνικής στρατιωτικής διοίκησης. Η 7η Μαρτίου 1948 ορίζεται ως ημέρα της πανηγυρικής τυπικής ενσωμάτωσης.

Τα Δωδεκάνησα αποτελούνται από τα παρακάτω νησιά, τα οποία, κατά σειρά μεγέθους, είναι:

	Νησί	Έκταση (τ.χλμ.)	Πρωτεύουσα
1	Ρόδος	1.401,46	Ρόδος
2	Κάρπαθος	300,152	Κάρπαθος (ή Πηγάδια)
3	Κως	287,611	Κως
4	Κάλυμνος	110,581	Κάλυμνος (ή Πόθια)
5	Αστυπάλαια	96,420	Αστυπάλαια (ή Χώρα)
6	Κάσος	66,419	Φρυ
7	Τήλος	61,487	Μεγάλο Χωριό
8	Σύμη	57,865	Σύμη (Γιαλός)
9	Λέρος	54,052	Αγία Μαρίνα
10	Νίσυρος	41,263	Μανδράκι
11	Πάτμος	34,142	Πάτμος (ή Χώρα)
12	Χάλκη	26,988	Χάλκη (ή Εμπορειός)
13	Σαρία	20,429	Άργος
14	Λειψοί	15,842	Λειψοί
15	Ψέριμος	14,615	Ψέριμος
16	Αγαθονήσι	13,410	Μεγάλο Χωριό
17	Λέβιθα	9,121
18	Καστελλόριζο (ή Μεγίστη)	9,113	Καστελλόριζο (ή Μεγίστη)
19	Σύρνα	7,868
20	Αλιμιά	7,427
21	Αρκοί	6,697	Αρκοί
22	Νίμος	4,648
23	Τέλενδος	4,648	Τέλενδος
24	Κίναρος	4,577
25	Γυαλί	4,558
26	Φαρμακονήσι	3,866	Φαρμακονήσι
	ΣΥΝΟΛΟ	2.665,259

Άλλα μικρότερα νησιά είναι το Μακρύ, η Χήνα, η Αγία Κυριακή, το Αυγό, το Γλυνό, ο Ζαφοράς, οι Κουνούποι, το Κουτσομύτι, το Μεσονήσι, η Οφιδούσσα, η Πλακίδα, η Ποντικούσα, τα Στεφάνια, τα Φωκιονήσια, το Χονδρό, το Χονδρονήσι, η Ίμια – Λιμνιά δύο, η Ίμια – Λιμνιά ένα, η Καλαβρός, η Καλόλιμνος, το Μαυροπινάκι, τα Νερά, η Πλάτη, το Σαφονήδι, το Χτένι, τα Αρμάθια, το Μακρονήσι, η Φράγκος, ο Αρχάγγελος, η Βελόνα, ο Γλάρος, η Μαύρα, το Μεγάλο Λιβάδι, η Πηγανούσσα, η Πλάκα, η Τρυπητή, ο Άγιος Γεώργιος, τα Αγριέλαια, τα Βουτσάκια (δύο νησίδες), το (Μικρό) Μαύρο Ποϊνί, το Μεγάλο Μαύρο Ποϊνί, η Πολύφαδος δύο, η Πολύφαδος ένα, η Ρω, η Σαβούρα, η Στρογγύλη, η Τραγονέρα, το Ψωμί, η Ψωραδιά, η Κανδελιούσσα, ο Άγιος Αντώνιος, η Παχειά, η Περγούσσα, το Αγκαθονήσι, η Αργελούσσα, το Άνυδρο, η Καλόβολος, ο Κόμαρος, το Μακρονήσι, η Μάραθος, τα Νερά, το Τραγονήσι, το Χιλιομόδι, το Γιαλεσίνο, οι Διαβάτες, ο Κουλούνδρος, ο Μαρμαράς, το Σεσκλί, ο Χονδρός, ο Γάιδαρος, η Αντίτηλος, ο Άγιος Θεόδωρος, τα Κρεβάτια, το Μαελονήσι, η Τραγούσα, ο Γλάρος, το Κουνέλι,το Ψαθονήσιο, η Αστακίδα, το Αστακιδόπουλο, η Διβούνια, η Χαμηλή, το Αβάπτιστο, η Πίττα.

ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

• https://www.visitgreece.gr/el/islands/dodecanese/
• https://www.lonelyplanet.com/greece/dodecanese
• https://www.discovergreece.com/dodecanese

ΙΔΡΥΜΑ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ

Γιά πληροφορίες σχετικά με το Δωδεκανησιακό Ιδρυμα Υποτροφιών πατήστε εδώ.